PORADNIK I  POMOCY PRZEDMEDYCZNEJ

Wydanie trzecie - styczeń 2007

 

 

 

 

13 RATOWNICZA DRUŻYNA HARCERSKA

IM. HARCERZY BUCHALIKÓW

„BRATNIE DŁONIE”

SZCZEP GOTARTOWICE

 

 

 

 

 

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA ZA NIEUDZIELENIE POMOCY

W polskim prawie karnym nie ma przepisu, który dotyczyłby bezpośrednio i wprost odpowiedzialności karnej za zaniechanie udzielenia przez laika świadczenia zdrowotnego. Dlatego też jego ewentualna odpowiedzialność w tym względzie opiera się na zasadach ogólnych. Jej podstawę stanowią dwa przepisy:

Art. 162. KK

§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

Art. 93. KW

§ 1. Prowadzący pojazd, który, uczestnicząc w wypadku drogowym, nie udziela niezwłocznej pomocy ofierze wypadku, podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w § 1 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

 

 

SZYBKIE BADANIE URAZOWE

 

Utrzymujemy kontakt wzrokowy z rannym. Bada jedna osoba, badamy poszkodowanego w pozycji, w jakiej go zastaliśmy.

 

·        Ocena wstępna miejsca zdarzenia (co się stało, jak do tego doszło, jakie mogą być tego powikłania)

·        Wrażenia ogólne (czy poszkodowany ma widoczne krwotoki, jak wygląda,

·        bezpieczne podejście do poszkodowanego

·        stan świadomości poszkodowanego („otwórz oczy”, „co się stało” itp.)

·        udrożnienie górnych dróg oddechowych (jedna ręka na czoło poszkodowanego, druga ręka – dwa, trzy palce na dolny kąt żuchwy, uniesienie brody) ocena oddechu (jaki: płytki, szybki, normalny…)

·        ocena oznak krążenia (skóra zaczerwieniona, ciepłota ciała, ruchy itp.)

·        Głowa (oglądamy czy nie ma wycieków z uszu, nosa, ust, sprawdzanie czy nie ma krwi na rękawiczkach po wykonaniu badania głowy)

·        Odcinek szyjny kręgosłupa (sprawdzamy czy nie ma nierówności, symetryczność tchawicy)

·        Klatka piersiowa (wizualna ocena stanu, 4 pkt klatki piersiowej)

·        Brzuch (4 pkt brzucha)

·        Miednica (sprawdzenie stabilności miednicy – ściśniecie i rozszerzenie)

·        Kończyny dolne (wizualna ocena stanu, stabilność k. udowej, k. podudzia, czucie w stopach)

·        Kończyny górne (wizualna ocena stanu, stabilność k. ramiennej, k. przedramienia, czucie w ręce) 

·        Jeżeli poszkodowany przytomny przeprowadzamy wywiad SAMPLE (równocześnie z badaniem poszkodowanego, jeżeli ratowników jest dwóch obi to osoba przy głowie) gdzie:

·            S – Symptoms - OBJAWY

·            A – Allergies - ALERGIE

·            M –Medications - LEKI

·            P – Past medical history -  POPRZEDNIE ZACHOROWANIA

·            L – Last meal - OSTATNI POSIŁEK

·            E – Events prior to injury - ZDARZENIA PRZED WYPADKIEM

·        Ponowna ocena ABC

 

 

 

OPATRUNKI

 

·        Pęknięcie podstawy czaszki – opatrunek chłonący (wyciek płynu rdzeniowo-mózgowego)

·        Opatrunek oczu – opatrujemy osłaniający dwoje oczu

·        Opatrunek żuchwy – wysunięcie żuchwy na górę, opaska na uszy

·        Opatrunek nosa – „Spongostan” – wkładamy do nosa przy krwotoku, nic innego nie wkładamy

·        Opatrunek szyi – ucisk dłonią, bandażujmy bandażem elastycznym (opatrunek małpi – szyja, przez głowę, pod pachą, ręka na górze), poszkodowany może sobie trzymać ręką (uciskać)

·        Opatrunek kręgosłupa szyjnego – zakładamy kołnierz Hanza

·        Opatrunek kręgosłupa – wpychamy pod lędźwie ubrania, wypełniamy naturalne krzywizny ciała, - zapobiegamy opadaniu ciała (grawitacja)

·        Złamanie obojczyka – wiążemy węzeł na przyprostokątnym wierzchołku chusty i robimy temblak (węzeł na szyi tylko z boku), drugą chustę obwiązujemy poziomo dla stabilizacji, sprawdzamy palce wystające z temblaka czy nie są sine, cieplejsze lub chłodniejsze,

·        Zwichnięcie stawu barkowego – j.w.

·        Płuca – opatrunek elastyczny, zakładany z dołu do góry,

·        Złamanie miednicy – wkładamy między ubranie miedzy naturalne krzywizny ciała, (kolana, uda, lędźwie), nie robimy ósemki na kostkach

·        Złamanie nogi – między kolana i kostki wkładamy coś miękkiego, obwiązujemy chustami obie nogi, dokładamy zdrową nogę,

·        Skręcenie kostki – bandażujemy

·        OPATRUNEK UCISKOWY: krwotok z tętnic, gaza, medium uciskowe, bandaż, (nie dajemy medium uciskowego na szyję.

·        OPASKA UCISKOWA – 6-8 cm, zakładamy 5-8 cm nad raną, np. chustą. Zakładamy przy masówkach, złamanie otwarte. (ostateczność)

 

STANY ZAGROŻENIA ŻYCIA

 

Układ oddechowy – płuca

Układ krwionośny – serce

Układ nerwowy – mózg, rdzeń kręgowy

 

Statystycznie mamy 4.5 min na przywrócenie funkcji życiowych. Po tym czasie w mózgu następują nieodwracalne zmiany, zaczyna umierać. Więcej czasu mamy na uratowanie organizmu silniejszego (dorosły, sportowiec) niż słabszego (osoby starsze, dzieci, chorzy, otyli, prowadzący niezdrowy tryb życia). Czas ratowania człowieka zależy również od temperatury. Gdy jest zimno, spowalniają się nasze procesy, mamy więcej czasu (czasami nawet do 10 min). W upalny dzień często mamy zdecydowanie mniej.

 

OMDLENIE

 

Krótkotrwała utrata przytomności (statystycznie kilka sekund) wtedy, kiedy poszkodowany omdlewa przy nas (wiemy jak długo). Omdlenie po upływie 30 sekund przechodzi w utratę przytomności. Omdlenie podczas prawidłowego funkcjonowania organizmu ustaje.

·        Przyczyny:

·        Niedotlenienie mózgu,

·        Szok,

·        Ból,

·        Zmęczenie,

·        Nadmiar tlenu,

·        „nagła pionizacja” – za szybko wstajemy.

·        Postępowanie:

·        Kontrola funkcji życiowych (oddech, tętno),        

·        Szczególną uwagę zwracamy na głowę, jej urazy,

·        Opróżniamy usta, udrażniamy drogi oddechowe,

·        Zapewniamy jak najlepszy dopływ powietrza, wynosimy z tłocznych pomieszczeń,

·        Rozluźniamy ubranie,

·        Pozycja autoprzetoczeniowa (4 kończynowa, koszyczek) -kończyny do góry – nogi na kolanach, trzymamy ręce, możemy kontrolować oznaki krążenia.

 

UTRATA PRZYTOMNOŚCI

 

·        Są różne etapy utraty przytomności – od lekkich, po ciężkie (np. śpiączki). Stan nieprzytomności utrzymuje się przez dłuższy czas. Utrata przytomności jest groźniejsza od omdlenia, ponieważ wyłączają się wszystkie funkcje ochronne organizmu. Jest szczególnie niebezpieczna, gdy zauważamy wiotczenie mięśni lub zapadanie się języka.

·        Przyczyny:

·        Choroba,

·        Urazy mechaniczne,

·        Wstrząśnienie mózgu.

·        Postępowanie:

·        Kontrola oddechu i tętna, co minutę,

·        Udrażniamy drogi oddechowe,

·        Rozluźniamy ubranie,

·        Układamy w pozycji bocznej ustalonej (zapewnia stabilizację, jest wygodna). Przeciwwskazania: urazy.

 

ZADŁAWIENIA

 

·        Dorośli: nakłaniamy do kaszlu, pochylamy osobę w przód, dłoń w łódkę i 5 razy uderzamy między łopatki, uciśnięcia nadbrzusza – 5 razy (manewr Heimlicha - ostateczność). Nie stosujemy manewru Heimliha u kobiet w ciąży, nieprzytomnych i osób otyłych. Gdy dochodzi do utraty przytomności przystępujemy do ucisków klatki piersiowej (jak przy RKO).

·        Dziecko: Przekładamy dziecko przez kolano, uderzamy między łopatki.

·        Niemowlak: kładziemy niemowlę na ręce plecami do góry, dłonią obejmujemy główkę (brodę), kładziemy całą rękę z dzieckiem na kolanie i uderzamy między łopatki (z wyczuciem).

 

UTONIĘCIA

 

·        Wyciągamy z wody (nie wchodzimy do wody), udrażniamy drogi oddechowe, sprawdzamy oddech, oznaki krążenia, jeśli nie ma funkcji życiowych przystępujemy do resuscytacji.

·        Uwaga!!! Woda nie dostaje się do płuc! Woda przy zachłyśnięciu się, trafia do żołądka a nie do płuc, w ostatniej fazie dostaje się minimalna ilość wody do płuc.

·        Woda słodka jest wchłaniana do krwioobiegu, rozrzedza krew. Woda słona powoduje niszczenie błony w pęcherzykach.

·        Każdy przypadek uratowanego topielca trzeba zakończyć wizytą u lekarza.

·        Duże prawdopodobieństwo uszkodzenia kręgosłupa szyjnego.

 

CIAŁA OBCE

 

1.      Ciało obce w uchu:

·          Jeżeli jesteśmy w stanie, to wyciągamy ciało, jeśli nie, nie wyciągamy, udajemy się do lekarza.

2.  Ciało obce w nosie:

·        Jeśli jesteśmy w stanie wyciągamy, każemy przedmuchać nos, kontakt z lekarzem.

3.  Ciało obce w gardle:

·          Jeśli można wyciągamy, jeśli nie kontakt z lekarzem.

4.  Ciało obce w tchawicy:

·        Postępujemy jak przy zadławieniu.

5.  Ciało obce w oku:

·        Jeśli jesteśmy w stanie wyjmujemy kantem chusteczki od strony nosa. Jeżeli nie da się wyciągnąć, zaklejamy oboje oczu, niczym nie smarujemy, zapewniamy komfort psychiczny (bardzo ważne), kontaktujemy się z lekarzem.

 

BÓL BRZUCHA

 

·        Biegunka: dużo pić (powoduje odwodnienie), węgiel, czekolada, coca-cola

·        Niestrawność: krople miętowe lub żołądkowe,

·        Menstruacja: pomóc podać leki rozkurczowe, leki przeciwbólowe (jeżeli kobieta ma swoje)

·        Wyrostek robaczkowy: ból w dolnym prawym kwadracie brzucha, promieniuje na cały brzuch, objawy prawie identyczne jak przy anginie, po ucisku, (przy którym nie boli) ból powraca ze zdwojoną siłą, zapewnić komfort, podkurczyć nogi, wezwać pogotowie.

 

ZŁAMANIE NÓG

 

·        Złamane kończyny przesuwamy na naciągu (złamanej kończyny nie nastawiamy), przyciągamy zdrową do złamanej, z 2 wybieramy lżej złamaną. Unieruchamiając złamanie unieruchamiamy dwa sąsiadujące stawy, zawsze nad i pod złamaniem. (unieruchomienie za pomocą chust trójkątnych)

·        Nie stosujemy ósemki przy złamaniu szyjki kości udowej.

·        Objawy: złamanie szyjki kości udowej: krótsza noga o kilkanaście cm, bezwładna, obrócona.

·        Postępowanie: dostawiamy zdrową nogę do chorej, wypełniamy krzywizny.

 

STAWY

 

·        Skręcenie: wygięcie i powrót na miejsce:

·        Objawy: ból, obrzęk, wyższa temp. miejscowa

·        Postępowanie: okłady z altacetu, bandażujemy bandażem elastycznym. Jeśli nie ma potrzeby to traktujemy jak złamanie (ósemka).

·        Zwichnięcie – odkształcenie stawu i zostaje:

·        Objawy: ból, obrzęk,

·        Postępowanie: traktujemy jak złamanie – unieruchamiamy dwie sąsiednie ze stawem kości

 

URAZY

 

1.      Urazy głowy

·        Złamanie podstawy czaszki:

·        Objawy: Wyczuwalne dotykiem, płyn rdzeniowo-mózgowy wycieka, zaburzenia świadomości, sińce okularowe,

·        Postępowanie: zranienia opatrujemy opatrunkiem wchłaniającym, nie uciskowym (tak samo postępujemy, gdy wydobywa się krew z uszu lub płyn rdzeniowo-mózgowy), pozycja półsiedząca, zakładamy kołnierz na szyję i unieruchamiamy, zakładamy, że może być uszkodzony kręgosłup, konieczny kontakt z lekarzem.

·        Urazy wewnętrzne głowy (np. przy uderzeniach tępym narzędziem)

·        Objawy: zaburzenia świadomości, czujemy guz, deformację, krwotok, wyciek z uszu, zaburzenia pamięci wstecznej, ew. wymioty, zawroty głowy.

·        Postępowanie: pozycja półsiedząca, niezwłocznie wzywamy pogotowie, stabilizacja odcinka szyjnego.

·        Krwotok z nosa

·        Postępowanie: pozycja półsiedząca i głowa lekko pochylona do przodu, przedmuchujemy nos, mówimy poszkodowanemu, żeby nie łykał krwi, uciskamy dziurki (ok.. 10 min)., Jeżeli krwawienie trwa dłużej niż 10 minut, nie przedmuchujemy, znowu łapiemy „skrzydełka”, kontakt z lekarzem.

·        Złamania żuchwy:

·        Postępowanie: opatrujemy: wysunięcie żuchwy, opatrunek.

2.  Urazy szyi:

·        Krwotok z tętnicy (najpoważniejszy) – ucisk! Nawet, gdy jest brak tętna i oddechu, najpierw tamujemy krwotok.

3.  Urazy obojczyka:

·        Unieruchomienie złamania – temblak, przybandażować do ciała.

4.  Urazy klatki piersiowej:

·        Jeżeli jest złamane jedno żebro nie trzeba opatrywać, ale dla komfortu opatrujemy od dołu bandażem elastycznym. Pozycja półsiedząca u przytomnego. U nieprzytomnego pozycja boczna ustalona, ciężar ciała opieramy na uszkodzonej stronie, by druga swobodnie mogła oddychać.

·        Złamanie kilku żeber: usztywniamy (unieruchamiamy) najpierw ręką, potem czymś podłużnym i niesztywnym np. zeszytem, bandażujemy.

·        Wgięcie przepony: kilka podskoków lub kilka razy podnieść kogoś.

·        ODMA OPŁUCNA – obecność powietrza w klatce piersiowej, w jamie opłucnej powodująca zmianę ciśnień (powietrze naciska na płuca, zaczynają się kurczyć).

·        Objawy: duszności, zaróżowiona piana z rany, ew. rana, zaburzenia świadomości.

·        Postępowanie:

·        Ciało obce- nie wyciągamy, unieruchamiamy, na ranę – gaza wyjałowiona, ew. czysty materiał, folia (przyklejony przylepcem z 3 stron – trójstronny zastawkowy opatrunek pozwala wydostać się powietrzu). Jak najszybszy transport do lekarza.

·        Przy braku otwartej rany: natychmiast do lekarza, przy zaniku oddechu i tętna – reanimacja. Zagrożenie wstrząsem.

5.  Urazy kręgosłupa:

·        Przyczyny: upadek z wysokości, uderzenie (wypadki komunikacyjne).

·        Postępowanie: Kręgosłup szyjny unieruchamiamy kołnierzem, wypełniamy ew. krzywizny ciała, nie przemieszczamy, nie ruszamy, jeżeli transport jest konieczny to na czymś płaskim (przenoszenie metodą jak największej ilości rąk), dbamy o komfort psychiczny i termiczny.

6.  Urazy miednicy:

·        Nie ruszamy, nie robimy ósemki na kostkach, gdy transport jest konieczny, postępujemy tak jak w przypadku urazu kręgosłupa. (przenoszenie metodą jak największej ilości rąk)

7.  Urazy brzucha:

·        Objawy: ból!!!, zasinienie, twardy brzuch (krew się gromadzi pod skórą).

·        Postępowanie: nie karmimy, nie poimy, postawa taka jak osobie wygodnie (podkurczone nogi), udrożnienie dróg, jeżeli nieprzytomny  – boczna ustalona z podkurczonymi nogami, komfort psychiczny i termiczny. Nie robimy żadnych okładów.

·        Urazy brzucha mogą spowodować wstrząs.

·        RANY: nie wyciągamy (wciągamy) „narządów”, zabezpieczamy dużą gazą, czystym materiałem. Opatrunek osłaniający musi być zwilżony (najlepiej solą fizjologiczną, wodą, wodą mineralną nie gazowaną) najlepiej przykleić plastrem, przykryć folią. Układamy w pozycji takiej, żeby była odpowiednia, na plecach, bez pozycji bocznej.

 

USZKODZENIA NACZYŃ KRWIONOŚNYCH

 

1.  Otarcia naskórka:

·        Przemywamy wodą utlenioną, wodą z mydłem, można przykleić plaster,

2.  Poważne zranienia:

·        Nie wyciągamy, nie grzebiemy itd., unieruchamiamy ew. ciało obce, nie zasypujemy, nie polewamy itd., przemywamy bardzo zabrudzone, zabłocone, na ranę kładziemy wyjałowioną gazę lub czysty materiał, opatrujemy zranienie, unieruchamiamy kończynę (do góry), do lekarza, przy mocnym krwotoku robimy opatrunek uciskowy na ranie, gdy przesiąknie, nie zdejmujemy, dodajemy nowy, uciskamy mocniej.

 

KRWOTOKI

 

1.  Krwotok:

·        Do czaszki, do jamy brzusznej, do jamy opłucnej, śródtkankowe (uda, kończyny) – szybki transport do lekarza.

2.  Krwotoki kończyn:

·        Kończyna do góry, opatrujemy, unieruchamiamy, działanie przeciwwstrząsowe.

3.  Działanie skurczu naczyniowego:

·        Zaciśnięcie się naczyń krwionośnych. Może trwać od kilku sekund do kilku minut.

4.  OPASKA ZACISKOWA:

·        Min. 6 cm, piszemy godzinę założenia,

·        Zakładamy tylko na udzie i ramieniu,

·        Stosujemy: masówka, przy krwotokach, których nie możemy powstrzymać,

·        Nie zdejmujemy opaski zaciskowej.

5.  AMPUTACJA URAZOWA

·        Zabezpieczamy kikut opatrunkiem uciskowym, tamujemy krwotok, transportujemy wraz z amputowaną częścią do lekarza.

 

ZATRUCIA

 

·        Przyczyny: przypadkiem – gaz, czad itd., celowo – narkotyki, leki itd.,

·        Postępowanie: Nie robimy czegoś, co może zagrażać naszemu życiu! Odizolowujemy poszkodowanego od trucizny, sprawdzamy oddech, tętno, zabezpieczamy miejsce wypadku.

1.  Zatrucia doustne:

·        Zbieramy dokładny wywiad:, czym się zatruł, kiedy, gdzie, w jakim czasie. Jeżeli do zatrucia doszło „przed chwilą” powodujemy wymioty, (jeżeli jest nieprzytomny lub przyczyną zatrucia są środki żrące nie robimy tego), komfort, kontakt z lekarzem, zabezpieczamy wymiociny i substancję trującą.

2.  Zatrucia przed drogi oddechowe:

·        Samoochrona: wchodzimy na bezdechu, wchodzimy z asekuracją drugiej osoby, nie zapalamy światła, nie palimy ognia (wchodzimy z zapaloną latarką).

·        Objawy: mroczki przed oczami, nudności, zawroty głowy, omdlenia, wymioty,

·        Postępowanie: wynosimy poszkodowanego na powietrze, kontakt z lekarzem.

3.  Zatrucia przez skórę:

·        Okłady z altacetu lub sody oczyszczonej (podajemy wapno w razie ukąszenia),

·        Kleszczy nie smarujemy,

·        Dezynfekujemy miejsce,

·        Ukąszenie przez żmiję – zakładamy opaskę uciskową

·        ew. opatrunek, kończynę unieruchamiamy, dajemy poniżej poziomu serca. Staramy się, aby organizm minimalnie pracował,

·        Zrobić wywiad:, np. pies – czyj on był, czy był szczepiony.

 

NAGŁE PRZYPADKI INTERNISTYCZNE

 

1.  Choroba wieńcowa (atak serca):

·        Zawał – martwica fragmentu mięśnia sercowego wskutek zatkania naczynia wieńcowego,

·        Objawy: silny, piekący ból za mostkiem (niezależny od oddechu), promieniuje w lewą stronę. Duszności, bladość, osłabienie, niepokój, lęk, objawy wstrząsu, może dojść do utraty przytomności z zatrzymaniem akcji serca.

·        Postępowanie: podanie 1 tabletki aspiryny, (jeżeli jest przytomny), uspokojenie, pozycja półsiedząca, komfort psychiczny i termiczny, (wzywając pomoc używamy pojęcia: atak serca).

2.  Cukrzyca - niewłaściwa gospodarka cukrowa w organizmie:

·        Wywiad: sprawdzić czy nie ma glukometru przy sobie, czy nie ma śladów kłucia na palcach, cukrzycy mogą mieć jakieś bransoletki, dokumenty, (jeżeli szukamy ich prosimy kogoś by patrzyć nam na ręce), stan cukrzyka jest podobny jak przy upojeniu alkoholowym,

·        Jeżeli jest przytomny poszkodowany, współpracujemy z nim, zastrzyki robimy tylko osobie przytomnej, podajemy coś do picia,

·        Osoba nieprzytomna: pozycja boczna ustalona i wzywamy lekarza.

3.  Astma oskrzelowa:

·        Objawy: duszności, kłopoty z oddychaniem, świszczący, długi kaszel, przyśpieszone tętno, niepokój, trudności z mówieniem.

·        Postępowanie: wywiad, podać leki (powinien przy sobie mieć), pozycja półsiedząca, pochylenie do przodu.

4.  Epilepsja:

·        Objawy: drgawki, ślinotok, rozluźnienie mięśni zwieraczy.

·        Postępowanie: usuwamy niebezpieczne przedmioty, trzymamy głowę na stopie i udrażniamy drogi oddechowe, pozycja boczna ustalona (jeżeli się da), kontrola ABC, do 10 min osoba powinna odzyskać nieprzytomność, jeżeli nie, wzywamy pogotowie, przykrywamy go czymś (nie trzyma moczu – chronimy jego prywatność).

5.  Udar mózgu:

·        Występuje najczęściej na skutek zmian naczyniowych (zatkanie, niedotlenienie mózgu), udar niedokrwienny – zatkanie naczynia, udar krwotoczny – pękają naczynia.

·        Objawy: zaburzenia mowy, niedowłady kończyn,

·        Postępowanie: osoba przytomna - pozycja półsiedząca, pogotowie. Osoba nieprzytomna – pozycja boczna ustalona i wzywamy pogotowie.

 

OPARZENIA

 

1.  Ogólnie:

·        Objawy: I Stopień – zaczerwienienia, piekący ból,

                 II Stopień – I stopień, pęcherzyki z płynem surowiczym,

                 III Stopień – zwęglenie tkanki,

·        Rozpoznanie stopnia oparzenia: dłoń poszkodowanego – 1 % ciała, metoda 9%, jeżeli oparzenie przekroczy 10% postępujemy przeciwwstrząsowo,

·        Oparzenia ciężkie: twarz – szczególnie oczy i usta, krocze, wszystkie oparzenia powyżej 10 % pow. ciała (I, II, III), wszystkie oparzenie III stopnia.

·        Postępowanie: zdejmujemy biżuterię, schładzamy pod bieżącą wodą (letnia, chłodna) nie krócej niż 15 minut, zamiast tego możemy zastosować opatrunek żelowy, oparzenie I stopnia – Panthenol. Musimy uważać na hipotermie (przechłodzenie). Kiedy oparzenie staje się na naszych oczach szybko! ściągamy odzież, żeby nie przylegała. Zakładamy opatrunek osłaniający, niczym nie smarujemy, nie przekłuwamy pęcherzy (ochładzają). Żywa pochodnia: przewracamy na twarz, tłamsimy ogień od głowy do nóg, nie gasimy polarem (topi się).

 

„Reguła dziewiątki” czyli procentowa powierzchnia oparzeń.

 

Powierzchnię oparzenia można ocenić na miejscu wypadku posługując się tzw. regułą dziewiątki. Wystarczy pamiętać, że powierzchnia dłoni (nie licząc palców!) odpowiada mniej więcej jednemu procentowi całkowitej powierzchni jego ciała. 

 

U osób dorosłych powierzchnię oparzeń oceniamy według reguły:

Ø     Oparzenie ręki i głowy ocenia się na 9 % powierzchni ciała,

Ø     Oparzenia nogi, przedniej strony tułowia oraz pleców - po 18 % powierzchni ciała.

Ø     Oparzenia genitalni i wewnętrzną stronę dłoni - po 1 %.

 

U dzieci:

Ø     Oparzenie głowy oceniamy na 15% powierzchni ciała,

Ø     Oparzenia nogi 17% powierzchni ciała,

Ø     Oparzenia przedniej strony tułowia oraz pleców 32% powierzchni ciała,

Ø     Oparzenia ręki ocenia się na 9% powierzchni ciała

Ø     Oparzenia genitalni i wewnętrzną stronę dłoni - po 1 %.

 

U noworodków:

Ø     Oparzenie głowy oceniamy na 22% powierzchni ciała,

Ø     Oparzenia nogi 14% powierzchni ciała,

Ø     Oparzenia przedniej strony tułowia oraz pleców 30% powierzchni ciała,

Ø     Oparzenia ręki ocenia się na 9,5% powierzchni ciała

Ø     Oparzenia genitalni i wewnętrzną stronę dłoni - po 1 %.

 

 

 

 

Za groźne dla życia dla dorosłego człowieka przyjmuje się oparzenie II stopnia (i cięższe) obejmujące ponad 18 % powierzchni ciała.

U dziecka stosuje się regułę dziewiątki nieco zmodyfikowaną. Tu wystąpienie ciężkiego wstrząsu grozi, gdy powierzchnia oparzenia przekroczy 8 % powierzchni ciała.

 

 

2.  OPARZENIA CHEMICZNE:

·        Kwas ściana biało – poparzy skórę, zasada rozpuszcza biało – wnika w głąb i żre = zasada groźniejsza!

·        Postępowanie: usuwamy substancję, mechanicznie, potem spłukujemy, schładzamy wodą, opatrunek, jak najszybciej, ostrożnie ściągamy odzież!

3.  Poparzenia oczu:

·        Przemywamy bieżącą wodą (od środka do zewnątrz), transport, komfort psychiczny,

 

UDARY

 

1.  Udar słoneczny – podrażnienie opon mózgowych i mózgu poprzez promienie UV.

·        Objawy: ból, zawroty głowy, nudności, zaburzenia świadomości, sucha skóra, przyspieszone tętno, może dojść do omdlenia.

·        Postępowanie: okładamy poszkodowanego w cieniu w pozycji półsiedzącej, podajemy napoje, stosujemy chłodne okłady.

2.  Udar cieplny – najcięższy przypadek. Skóra nie może nadążyć z chłodzenie organizmu.

·        Objawy: sucha zaczerwieniona skóra, wysoka temperatura ciała (nawet 40-41˚C), zaburzenia świadomości, niebezpieczeństwo wystąpienia wstrząsu.

·        Postępowanie: chłodne miejsce, chłodne okłady, wachlowanie, lód zawinięty w ręcznik pod pachami i w pachwinie), pozycja przeciwwstrząsowa.

 

 

 

PORAŻENIE

 

1.  Prądem:

·        Prąd niskonapięciowy (w domu)

·        Objawy: poparzenie, może wywołać utratę przytomności

·        Postępowanie: odłączamy źródło prądu (bezpiecznik), odsuwamy poszkodowanego (czymś, co nie przewodzi prądu), sprawdzamy czynności życiowe, jeżeli są opatrujemy poparzenie,

·        Przy wysokim napięciu – słupy trakcji – nigdy nie podchodzimy, pole rażenie może być do 20 metrów. Czując mrowienie w stopach, wiemy, że jesteśmy w strefie niebezpiecznej. Wracamy nie odrywając nóg od podłoża, by nie wytworzyć łuku między nogami, nie odrywamy nóg od podłoża, stopy przy sobie, konieczne!

2.  Piorunem:

·        Postępowanie: kontrola ABC – może nastąpić zatrzymanie akcji serca.

 

 

 

 

ODMROŻENIA

 

·        Objawy:  I stopień 0 zaczerwienie, ból, uszkodzenie naskórka,

     II stopień – I stopień, pęcherze – uszkodzenia skóry właściwej,

                 II stopień – martwica skóry – uszkodzenie nerwów.

·        Postępowanie: I stopień – stopniowo ocieplamy wodę (od chłodnej), ciepłe, suche ubrania, ciepła herbata, II stopień – opatrunek, nie smarujemy, nie rozcieramy, nie podajemy alkoholu!

 

 

 

WYCHŁODZENIE ORGANIZMU

 

·        Hipotermia – wychłodzenie poniżej 35˚C, 25˚C – śmierć,

·        Objawy: senność, osłabienie, tętno wolniejsze (badamy przez minutę!!!!), zaburzenia świadomości,

·        Postępowanie:

·        Osłaniamy przed wiatrem (najgroźniejsze), niską temperaturą, wilgocią,

·        Osoba przytomna: stopniowo ogrzewamy, podajemy czekoladę, dobrze osłodzoną herbatę, odizolować od podłoża (zimne), ogrzewamy poszkodowanego ciepłem własnego ciała.

·        Osoba ma zaburzenia świadomości: osuszamy ciało nie trąc go, ściągamy mokre ubranie, minimalizujemy ruchy, ocieplamy,

·        Sprawdzamy tętno – 1 min, jeśli nie ma przez 3 min sztuczne oddychanie, sprawdzamy tętno i oddech – 1 min, jeżeli dalej nie ma to RKO.

 

 

WSTRZĄS

 

·        Zły stosunek ilości krwi krążącej do pojemności naczyń krwionośnych.

·        Przyczyny: reakcja uczuleniowa, krwotoki, zranienia, urazy, przestraszenie, zdenerwowanie, udary, substancje chemiczne, atak serca, wieńcówka, miażdżyce, szok termiczny,

·        Objawy: bladość skóry, perlisty pot, mocniejsze tętno centralne przy zaniżonym tętnie obwodowym (słabe tętno na nadgarstku, a silne na szyi), zaburzenia świadomości, szybki i płytki oddech.

·        Postępowanie: odizolowanie od czynnika rażącego (opatrywanie krwotoku, uspokojenie itd. – niwelowanie powodu wstrząsu), komfort, pozycja przeciwwstrząsowa: nogi na wys. ok. 40 cm, np. na krześle, odchylenie głowy do tyłu, do lekarza. Wyjątek: zawał.

Wstrząs może pogłębić wszystko to, co go wywołało.

 

 

 

RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO – ODDECHOWA DOROSŁYCH

 

·        Resuscytacja – przywracanie krążenia i oddechu,

·        Reanimacja – przywracanie oddechu krążenia i świadomości

·        Postępowanie:

·        Samoochrona: rękawiczki, maseczka, zabezpieczenie miejsca wypadku (wyniesienie, przeniesienie rannego),

·        „Otwórz oczy”, reakcja bólowa,

·        Wołamy o pomoc – np. przypadkowych przechodniów, świadków zdarzenia itp

·        Kręgosłup szyjny, głowa, - przy uszkodzonym kręgosłupie szyjnym oczyszczamy jamę ustną, naciągamy żuchwę (wyrównując szczęki – przodozgryz), jeżeli nie pomaga odchylamy delikatnie! głowę.

·        Sprawdzamy oddech, jeśli nie oddycha.

·        Wzywamy fachowe służby medyczne – tal. 999, 112

·        POŚREDNI MASAŻ SERCA:

·        Uciśnięcie – 4 – 4.5 cm, pionowe, w dół – 30 razy, w tym celu odmierzamy miejsce uciśnięcia środek klatki piersiowej. Nie odrywamy nasady dłoni, nie uciskamy za mocno, albo za szybko (powinno być 100 uciśnięć na minutę),

·        Przerywamy:, gdy przejmie poszkodowanego lekarz, jeżeli powróci spontaniczny oddech, jeżeli nie będziemy w stanie dalej działać (zmęczenie).

·        1 ratownik, 2 ratowników – 30 ucisków – 2 wdechy. Po 4 seriach, następuje zmiana ratownika. Resuscytację prowadzimy pojedynczo

·        Nie stosujemy uderzenia pięścią w klatkę piersiową.

·        SZTUCZNA WENTYLACJA:

·        Obejmujemy własnymi ustami usta poszkodowanego, i wprowadzamy dwa wdmuchnięcia, każde tak, aby uzyskać umiarkowane uniesienie klatki piersiowej pacjenta.

·        Każdy oddech powinien trwać ok. 1 sek.

·        Niezależnie od skuteczności naszego oddechu zawsze wykonujemy 2 wdechy

 

Sekwencja podczas resuscytacji – 30 uciśnięć – 2 wdechy

 

 

RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO – ODDECHOWA DZIECI

 

·        Postępowanie:

·        Samoochrona: rękawiczki, maseczka, zabezpieczenie miejsca wypadku (wyniesienie, przeniesienie rannego),

·        „Otwórz oczy”, reakcja bólowa,

·        Wołamy o pomoc – np. przypadkowych przechodniów, świadków zdarzenia itp

·        Kręgosłup szyjny, głowa, - przy uszkodzonym kręgosłupie szyjnym oczyszczamy jamę ustną, naciągamy żuchwę (wyrównując szczęki – przodozgryz), jeżeli nie pomaga odchylamy delikatnie! głowę.

·        Sprawdzamy oddech, jeśli nie oddycha.

·        SZTUCZNA WENTYLACJA:

·        Obejmujemy własnymi ustami usta poszkodowanego, i wprowadzamy PIĘĆ wdmuchnięć, każde tak, aby uzyskać umiarkowane uniesienie klatki piersiowej pacjenta.

·        Każdy oddech powinien trwać ok. 1 – 1,5 sek.

·        Niezależnie od skuteczności naszego oddechu zawsze wykonujemy 2 wdechy

·        POŚREDNI MASAŻ SERCA:

·        Uciśnięcie – pionowe, w dół – 30 razy, w tym celu odmierzamy miejsce uciśnięcia środek klatki piersiowej. Nie odrywamy nasady dłoni, nie uciskamy za mocno, albo za szybko (powinno być 100 uciśnięć na minutę), uciskamy tylko jedną ręką.

·        Przerywamy:, gdy przyjmie poszkodowanego lekarz, jeżeli powróci spontaniczny oddech, jeżeli nie będziemy w stanie dalej działać (zmęczenie).

·        Nie stosujemy uderzenia pięścią w klatkę piersiową.

·        Po 1 minucie prowadzonych zabiegów wzywamy fachowe służby medyczne – tel. 999, 112

 

Sekwencja podczas resuscytacji : 5 wdechów a potem 30/2

 

 

 

Meldunek wezwania pomocy medycznej

 

W razie zauważenia wypadku po zbadaniu sytuacji należy niezwłocznie wezwać fachową pomoc medyczną! Od naszej szybkości reakcji zależy życie poszkodowanego!

 

OSOBA WZYWAJĄCA POGOTOWIE POWINNA CZEKAĆ PRZY APARACIE DOPÓKI NIE UDZIELI WSZYSTKICH ISTOTNYCH INFORMACJI DYSPOZYTOROWI!

NALEŻY ODPOWIADAĆ NA PYTANIA PODAJĄC:

 




POSTĘPOWANIE ZGODNE ZE WSKAZÓWKAMI DYSPOZYTORA POGOTOWIA RATUNKOWEGO PRZYŚPIESZY POMOC DLA POSZKODOWANEGO!

 

 

 

Poradnik w wersji do druku >>>